Add & grenzen
Grenzen (h)erkennen
Een uitdaging die vrijwel alle personen met AD(H)D delen, is het omgaan met grenzen, zowel voor henzelf als voor anderen. Door een gebrek aan impulscontrole en concentratie vinden zij het lastig om grenzen te identificeren en te respecteren in persoonlijke relaties, op het werk en elders. Hun neiging om fysiek dichtbij anderen te komen kan zorgen voor wrijving, terwijl ze tegelijkertijd moeite hebben om hun eigen grenzen te bewaken. Vaak ervaren anderen dit als storend en sluiten ze de persoon met ADD snel uit, wat het gedrag verder kan versterken. De angst voor uitsluiting is zo groot dat zij soms overdreven proberen op te vallen of ongevraagd hulp aanbieden.
Aan de andere kant ervaren mensen met AD(H)D zelf ook moeite met het herkennen en aangeven van hun eigen grenzen, waardoor anderen hen kunnen percipiëren als overgevoelig. Wanneer hun grenzen worden geschonden, kunnen zij scherp of verbaal agressief reageren, vooral tegenover de mensen die hen nauw aan het hart liggen.
Het is essentieel dat zij hun grenzen herkennen, erkennen en consequent handhaven om goed te kunnen functioneren binnen een groep, zowel naar henzelf toe als naar anderen.
5 Tips
1. Zelfreflectie: Neem regelmatig de tijd om na te denken over wat je wel en niet comfortabel vindt. Identificeer situaties waarin je je overweldigd, gestrest of overbelast voelt. Dit kan je helpen om je persoonlijke grenzen beter te begrijpen.
2. Luister naar je lichaam: Let op fysieke signalen zoals vermoeidheid, spanning of hoofdpijn. Deze kunnen indicatoren zijn dat je over je grenzen heen gaat. Leer te luisteren naar je lichaam en neem pauzes wanneer dat nodig is.
3. Communiceer duidelijk: Wees assertief en communiceer openlijk over je grenzen met anderen. Het is belangrijk om op een respectvolle manier aan te geven wat je wel en niet kunt doen of verdragen.
4. Leer 'nee' te zeggen: Het is oké om 'nee' te zeggen wanneer je voelt dat iets te veel voor je is of niet goed voor je is. Wees niet bang om je eigen behoeften op de eerste plaats te zetten.
5. Zoek ondersteuning: Praat met een therapeut, coach of vertrouwenspersoon die je kan helpen bij het identificeren en respecteren van je grenzen. Het kan ook nuttig zijn om lid te worden van een supportgroep voor mensen met ADD, waar je ervaringen kunt delen en tips kunt krijgen van anderen in een vergelijkbare situatie.
Onthoud dat het herkennen en respecteren van je grenzen een proces is dat tijd en oefening vergt. Wees geduldig met jezelf en weet dat het oké is om hulp te vragen wanneer dat nodig is.
Dopamine verslaving
Naast het werken aan het stellen van grenzen, is het essentieel om te begrijpen dat dopamine ook een belangrijke rol speelt in dit proces. Dopamine is een neurotransmitter die een cruciale rol speelt bij beloning en motivatie. Het opzoeken van grenzen, impulsieve handelingen en risicovol gedrag leiden tot een toename van deze stof in de hersenen. Dit gebeurt vaak als een manier om om te gaan met aandachts- en motivatieproblemen. Onbewust kan dit gedrag leiden tot een dopamineverslaving, wat negatieve gevolgen kan hebben voor relaties en werkprestaties.
Het herkennen van een dopamineverslaving kan lastig zijn, aangezien het minder bekend is dan bijvoorbeeld verslavingen aan substanties zoals drugs of alcohol. Enkele tekenen die kunnen wijzen op een dopamineverslaving zijn:
1. Overmatig zoeken naar beloning en stimulatie: Als je voortdurend op zoek bent naar nieuwe opwinding, kickt van risicovol gedrag of impulsieve acties onderneemt om jezelf te belonen, kan dit duiden op een dopamineverslaving.
2. Moeite met het ervaren van plezier zonder externe stimulatie: Als je merkt dat je steeds meer externe prikkels nodig hebt om je goed te voelen en moeite hebt om plezier te ervaren in alledaagse activiteiten, kan dit een teken zijn van een dopamineverslaving.
3. Problemen met concentratie en motivatie: Een overmatige blootstelling aan dopamine kan de natuurlijke beloningsmechanismen van de hersenen verstoren, wat kan leiden tot problemen met concentratie, motivatie en het stellen van doelen.
Als je deze tekenen herkent en je je zorgen maakt over een mogelijke dopamineverslaving, is het verstandig om professionele hulp in te schakelen om dit verder te onderzoeken en aan te pakken.
Verslaving
Mensen met ADD lopen tevens een verhoogd risico op het ontwikkelen van verslavingen, zoals aan dopamineverhogende activiteiten of stoffen. Het zoeken naar externe prikkels en beloningen kan een manier zijn om de symptomen van ADD tijdelijk te verlichten of te compenseren.
Het gebruik van stimulerende middelen zoals cafeïne, alcohol, nicotine of drugs kan aantrekkelijk zijn voor mensen met AD(H)D vanwege het potentieel om de aandacht en concentratie te verbeteren. Dit kan echter leiden tot een vicieuze cirkel waarin het verlangen naar die beloning de verslaving in stand houdt.
Het is daarom belangrijk voor mensen met ADD om zich bewust te zijn van deze neiging tot verslaving en om gezonde copingmechanismen te ontwikkelen, zoals het stellen van grenzen, zelfzorg en het zoeken naar professionele hulp indien nodig.
Roel De Frene - 12 maart 2024
